Chất hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chất lượng đất và ảnh hưởng đến chất lượng và năng suất trồng trọt. Cùng Indobio khám phá vai trò quan trọng của chất hữu cơ trong đất và phương pháp xác định hàm lượng chất hữu cơ theo tiêu chuẩn TCVN 8726:2012.
Thành phần chất hữu cơ trong đất ?
Chất hữu cơ trong đất bao gồm bất kỳ vật liệu động vật và thực vật ở các giai đoạn phân hủy khác nhau, và vi sinh vật và chất bài tiết của chúng. Chúng có thể chứa mùn, xác thực vật, chất thải động vật, vi sinh vật, và các hợp chất hữu cơ hòa tan khác.
Vì sao cần kiểm soát hàm lượng chất hữu cơ trong đất ?
Cải thiện cấu trúc đất
Khi chất hữu cơ phân hủy thành mùn, chúng tạo thành các phân tử giúp kết nối các hạt cát, bùn và đất sét lại với nhau. Sự kết hợp này giúp hình thành các khối đất ổn định, không bị phân hủy trong nước, nhờ đó cấu trúc đất trở nên chắc chắn và khỏe mạnh hơn.
Cải thiện khả năng thoát nước
Các khối đất ổn định này có khoảng cách giữa chúng rộng hơn, giúp không khí và nước dễ dàng lưu thông trong đất.
Điều này rất quan trọng vì nó giúp cây trồng có đủ không khí và nước để phát triển.
Giữ độ ẩm
Các chất kết tụ trong đất rất giỏi trong việc giữ nước. Mùn có khả năng hấp thụ và lưu trữ lượng nước lớn, cung cấp độ ẩm cần thiết cho rễ cây.
Điều này giúp cây luôn duy trì sức sống, ngay cả trong điều kiện thời tiết khô hạn.
Cung cấp chất dinh dưỡng
Chất hữu cơ là nguồn dinh dưỡng quý giá, cung cấp nitơ, phốt pho và lưu huỳnh, rất cần thiết cho sự phát triển của cây trồng.
Khi chất hữu cơ bị phân hủy bởi vi sinh vật, những chất dinh dưỡng này sẽ được giải phóng từ từ, đảm bảo cây có nguồn dinh dưỡng ổn định và liên tục.
Nếu đất thiếu chất hữu cơ, vi sinh vật không có thức ăn, dẫn đến việc cây trồng sẽ gặp khó khăn trong việc hấp thụ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển.
Phương pháp xác định hàm lượng chất hữu cơ trong đất
Tiêu chuẩn TCVN 8726:2012 xác định hàm lượng chất hữu cơ trong đất dựa trên việc oxy chúng bằng kali dicromat (K₂Cr₂O₇) trong môi trường axit sulfuric (H2SO₄). Phương pháp này được sử dụng rộng rãi trong các phòng thí nghiệm và các ứng dụng nông nghiệp tại Việt Nam để đánh giá độ màu mỡ của đất và hỗ trợ trong quản lý và canh tác đất đai.
Các bước chính trong phương pháp TCVN 8726:2012 bao gồm:
Chuẩn bị mẫu đất
Mẫu đất phải làm khô tự nhiên và nghiền nhỏ, sau đó sàng qua rây có kích thước mắt rây 0,5 mm để chuẩn bị cho phân tích.
Xử lý mẫu đất
Mẫu đất được trộn với dung dịch kali dicromat (K₂Cr₂O₇) và axit sulfuric (H₂SO₄) để loại bỏ sunfua và clorua ra khỏi mẫu.
Cách xác định hàm lượng chất hữu cơ trong đất
- Cho 0.5-1 gram mẫu đất vào bình tam giác dung tích 250ml
- Thêm 10 ml dung dịch K₂Cr₂O₇ 1N (Kali bicromat) vào bình, lắc đều. Sau đó thêm 20ml H₂SO₄ đậm đặc, lắc kỹ hỗn hợp.
- Đặt bình lên tấm cách nhiệt, để trong 30 phút để oxy hóa chất hữu cơ.
- Thêm 100ml nước cất và 10 ml axit phosphoric, lắc đều và để nguội.
- Thêm 0,5 ml chỉ thị phenylantranilic acid, chuẩn độ với dung dịch muối Mohr 0,5 M.
Say khi dung dịch đột ngột chuyển sang màu xanh lá cây là kết thúc. Đọc thể tích dung dịch muối mohr để đánh giá hàm lượng chất hữu cơ trong đất.
Tính toán: Sau khi chuẩn độ, sử dụng công thức để tính hàm lượng cacbon hữu cơ (gọi tắt là C) và từ đó suy ra hàm lượng chất hữu cơ trong đất theo tỷ lệ thông thường (chất hữu cơ = C * 1,724).
Chất hữu cơ trong đất đóng vai trò thiết yếu trong việc cải thiện cấu trúc, khả năng thoát nước, giữ ẩm và cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng. Việc xác định chính xác hàm lượng chất hữu cơ theo tiêu chuẩn TCVN 8726:2012 không chỉ giúp đánh giá độ màu mỡ của đất mà còn là cơ sở cho những quyết định canh tác và quản lý đất đai hiệu quả.
